وقتی از کودک خردسال می‌پرسیم چگونه می‌شود یک فیل را به حمام برد؟ اولین چیزی که به ذهنش می‌رسد یک فیل گُنده و یک حمام کوچک است! پرسش به‌نظر مضک می‌رسد! اما وقتی به او بگوییم حالا کلمۀ "فیل" را برعکس کن؛ میشه "لیف"! لیف و صابون و حمام! کودک تعجب می‌کند، می‌خندد و به پرسش دوم از ابعاد دیگری هم فکر می‌کند تا پاسخی خلاقانه بدهد!
والدین عزیز چنانچه قصد دارید با فرزندتان کمی وقت بگذارید و در عین حال بدون هیچ هزینه‌ای خلاقیت و مهارتش را تقویت کنید، چیستان‌ها را دست کم نگیرید.
سوالات انحرافی یا همان چیستان‌ها با تشویقِ کودک و نوجوان به تفکر انتقادی و تقویت مهارت‌های حل مسئله و خلاقیت نقش ارزشمندی در فرایند رشد ذهنی کودکان بازی می‌کنند.
چیستان‌ها کودکان را وامی‌دارند که خارج از چارچوب تعریف‌شده فکر کنند، دیدگاه‌های متعددی را در نظر بگیرند و راه‌حل‌های خلاقانه ارائه دهند. همچنین به کودکان کمک می‌کنند تا توانایی استدلال‌کردن را در خود توسعه دهند و مهارت‌های شناختی‌شان را نیز تقویت کنند.
به‌عنوان مثال، یک سوال پیچیده مانند "چه‌طور میشه یک فیل را به حمام بُرد؟" ممکن است در ابتدا مسخره به‌نظر برسد، اما کودک را تشویق می‌کند که خلاقانه فکر کند و احتمالات مختلف را در نظر بگیرد. پاسخ به این سوال این نیست که یک فیل گنده را چه‌طور از نظر فیزیکی در حمام جا دهید؛ بلکه باید به راه‌حل‌های جایگزین فکر کنید، نوعی بازی با کلمات و حروف.
خوشبختانه در زبان فارسی با قابلیت بسیار بالایی که در بازی با کلمات و حروف دارد، می‌توان چیستان‌های زیادی از همین دست، طرح کرد و کودک و نوجوان را به فکرکردن واداشت.
چیستان‌ها راهی سرگرم‌کننده و جذاب برای تحریک ذهن کودکان و تشویق آنها به تفکر به روش‌های جدید و خلاقانه‌اند.
طرح پرسش انحراهی راهی عالی برای تقویت خلاقیت، تفکر جانبی و انتزاعی و نیز توانایی‌های خلاقانه فرزندان است. علاوه بر این، آنها متوجه خواهند شد که چگونه گاهی اوقات هنگام پردازش اطلاعات خیلی سریع و سطحی ممکن است به سادگی اشتباه کنند.
در ادامه با ما همراه باشید تا با 40 چیستانی که در زیر آورده‌ایم، ذهن خود و فرزندتان را به چالش بکشید. در عین اینکه می‌خواهید با خانوادۀ خود وقت بگذرانید و ناخودآگاه او را به فکرکردن وادارید، بکوشید فضا را سرگرم‌کننده و شاد نگه دارید؛ بیشتر به شکل یک بازی به آن نگاه کنید و در عین حال مسیر را برای تفکر خلاقانۀ کودکتان هموار کنید.
طوری رفتار کنید که انگار هدف صرفا بازی و خوش‌گذرانی است. کودک باید احساس سرخوشی داشته باشد و در کمال اعتماد به نفس و با آرامش و خنده به چیستان‌ها پاسخ دهد. به او وقت بدهید. و اگر بارها اشتباه کرد، نه به او بخندید و نه سرزنشش کنید.
هرگز نگویید" این که خیلی ساده است"! فقط بکوشید با رضایت به او یاد دهید که چگونه می‌توان از زاویه‌هایی مختلف به یک چیز نگاه کرد و در مورد آن فکر کرد.
40 چیستان برای کودکان
1- اون چیه که اتاق داره، هال نداره، دیوار داره، در نداره؟
2- اون چیه که چشم داره ، اما نمی تونه ببینه؟
3- اون کدوم پرنده است که اگر وارونه اش کنیم بازهم پرنده است؟
4- اون چیه که هنگام خشک شدن خیس می شود؟
5- قبل از صبحانه چی نمی تونین بخورین؟
6- آستین جلیقه قرمزه پدربزرگ چه رنگی است؟
7- اون چیه که روزا می‌دود و راه میره اما شبا پشت در نگهبانی میده؟
8- اون چیه که یه عالمه کلمه داره، اما هرگز حرف نمیزنه؟
9- یک کیلو پر سنگین تر است یا یک کیلو آهن؟
10- اون چیه که بالامیره ولی هیچ وقت پایین نمی آد؟
11- اون چیه که یه صورت و سه تا دست داره، اما پا نداره؟
12- طولانی ترین روز هفته چه روزیه؟
13- اون چیه که یک شَصت و چهار انگشت دارد اما موجود زنده نیست؟
14 – اون کدوم کشوره که تو چشم ما هم هست؟
15- اون چیه که یه عالمه سوراخ داره، اما پر از آب میشه؟
16 - چه چیزی دندان دارد، اما نمی تواند بخورد؟
17 – اون چیه که گردن دارد، اما سر ندارد؟
18- اون چیه که هر چه بیشتر ازش دور بشیم بزرگتر و بزرگتر می شه؟
19 – اون چیه که بالا و پایین می رود، اما هرگز حرکت نمی کند؟
20- من چی ام که هر چی بیشتر منو داشته باشی، کمتر می بینی؟
کجا می تونی اقانوسی پیدا کنی که آب نداشته باشه؟
22- اون چیه که صورت داره اما بدن نداره؟
23- اگه یه کلاه سفید رو بندازیم توی یه دری سیاه چی میشه؟
24- اون چیه که پیش چشم و جلوی شماست اما نمی تونین ببینینش؟
25- اون چیه که پایین می آید و میریزه، اما بالا نمیره؟
26- اون چیه که شیرینه و طعم نداره، سنگینه و وزن نداره؟
27- اون چیه که باعث میشه از تو دیوار فوری بیرون رو ببینیم؟
28- اون چیه که حتما وقتی میخری باید دو تا بخری؟
29- اون چیه رفتنش کار دارد، آمدنش بار دارد؟
30- اون چیه اگه بهش آب بدیم میمیره، اما اگر بهش غذا بدیم زنده می مونه؟
31- چه طور می تونیم بیست روز نخوابیم اما کم خواب هم نشیم؟
32- اون کیه که هرگز تو بازی فوتبال شکست نخورده؟
33- اگه گفتی به خروس بیوه چی میگن؟
34- من وقتی جوان هستم قد بلندی دارم و وقتی پیر شدم کوتاه قد می‌شوم. من چه هستم؟
35- آن چیست که دو دفعه اول به رایگان به هرکس داده می‌شود، ولی دفعه سوم باید پول آن را بدهید؟
36- آن چه چیزی است که می‌تواند به سراسر دنیا سفر کند در حالی که در یک گوشه نشسته است؟
37- کدوم کلید هست که هیچ دری را باز نمیکند؟
38- اون چیه که اول 4 دست و پا راه میره، بعد روی دو پا و آخر روی سه پا؟
39- اون چیه که 4 تا پا داره اما نمی تونه حرکت کنه؟
40- اون چیه که در گوش و چشم هست اما در بینی و زبان نیست؟
منبع: سواد زندگی
